مرواريدهاي امام سجاد(ع) در مورد اخلاق اجتماعي
لاحَسَبَ لِقُرَشيًّ و لاعَرَبِيٍّ إلاّبِتواضُعِ و لاكَرَمَ إلاّ بِتَّقوى ؛1
قريشى (از خاندان جد پیامبربودن) و عرب را افتخارى نيست مگر به فروتنى ، و هيچ كرامتى نيست مگر به تقوا .
ألا و إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّهِ مَن يَقتَدي بِسُنَّةِ إمامٍ و لا يَقتَدِي بِأعمالِهِ ؛2
هشدار كه منفورترين مردم نزد خداوند كسى است كه سيره امامى را برگزيند ولى از كارهاى او پيروى نكند .
اَللّهُمَّ... وَ اَجْرِ لِلنّاسِ عَلى يَدِىَ الْخَيْرَ وَ لا تَمْحَقْهُ بِالْمَنِّ وَ هَبْ لىمَعالىَ الاَْخْلاقِ وَ اعْصِمْنى مِنَ الْفَخْرِ؛3
خدايا به دست من براى مردم خير و نيكى جارى ساز و آن را با منّتگذارى من تباه مكن، و مرا اخلاق والا عطا فرما و از فخرفروشى نگاهدار.
اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَـيِّرُ النِّعَمَ: اَ لْبَغْىُ عَلَى النّاسِ وَ الزَّوالُ عَنِ الْعادَةِ فِىالْخَيْرِ وَ اِصْطِناعِ الْمَعْروفِ وَ كُفْرانِ النِّعَمِ وَ تَرْكِ الشُّكْرِ قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: «اِنَّ اللّهَ لايُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى يُغَيِّروا ما بِاَ نْفُسِهِمْ...»؛ 4
گناهانى كه باعث تغيير نعمتها مىشوند، عبارتاند از: تجاوز به مردم، ترك نمودن عادتهاى كار خير و خوب و كفران نعمت و ترك شكر، زيرا خداوند عزّوجلّ مىفرمايد:«خداوند سرنوشت هيچ ملتى را تغيير نمىدهد، مگر اينكه خودشان تغيير روش دهند... ».
قُلْتُ لِعَلىِّ بْنِ الْحُسَينِ عليهالسلام اَخْبِرنىِ بِجَميعِ شَرايِـعِ الّدينِ، قالَ عليهالسلام:قَوْلُ الْحَقِّ وَ الْحُكْمُ بِالْعَدْلِ وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ؛ 5
به امام سجّاد (ع) عرض كردم: مرا از تمام دستورهاى دين آگاه كنيد، امام (ع) فرمودند : حقگويى، قضاوت عادلانه و وفاى به عهد.
لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فى طَـلَبِ الْعِلْمِ لَطَـلَبوهُ وَ لَو بِسَفْكِ الْمُهَجِ وَ خَوضِاللُّجَجِ اِنَّ اللّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى اَوحى اِلى دانيالَ : اِنَّ اَمْقَتَ عَبيدى اِلَىَّ الْجاهِلُ الْمُسْتَخِفُّبِحَقِّ اَهْلِ الْعِلْمِ ، التّارِكُ لِلاِْقْتِداءِ بِهِمْ وَ اِنَّ اَحَبَّ عَبيدى اِلَىَّ التَّقىُّ الطّالِبُ لِلثَّوابِالْجَزيلِ اَللاّزِمُ لِلْعُلَماءِ التّابِـعُ لِلْحُلَماءِ القابِلُ عَنِ الْحُـكَماءِ؛ 6
اگر مردم مىدانستند كه در جستجوى دانش چه چيزى [ نهفته ] است ، بىگمان درپى آن مىرفتند، حتّى اگر با ريخته شدن خون و فرو رفتن در اعماق دريا باشد . خداى تبارك و تعالى به دانيال وحى كرد : منفورترين بندگانم نزد من ، نادانى است كه حق اهل علم را سبك بشمارد و پيروى از ايشان را رها كند و محبوبترين بندگانم نزد من، تقواپيشهاى است كه جوياى پاداش فراوان، همراه دانشمندان، پيرو بردباران و پذيراى حكيمان باشد .
مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسُهُ هانَت عَلَيهِ الدُّنيا؛ 7
هركه خود را ارجمند شمارد ، دنيا را پست انگارد.
مَن قَنَعَ بِما قَسَمَ اللّهُ لَهُ فَهُوَ مِن أغنَى النّاسِ؛ 8
هر كه به قسمتى كه خدايش داده قانع باشد ، همو ، بىنيازترينِ مردماست.
اِتَّقُوا الكِذبَ الصَّغيرَ مِنهُ وَالكَبيرَ في كُلِّ جِدٍّ وهَزلٍ؛ 9
از دروغ بپرهيزيد ، چه خُرد و چه بزرگ ، چه به جدّ و چه به هزل.
قَصيرَةٌ مِن طَويلَةٍ: مَن أحَبَّنا لا لِدُنيا يُصيبُها مِنّا ، وعادى عَدُوَّنا لا لِشَحناءَ كانَت بَينَهُ وبَينَهُ ، أتَى اللّهَ يَومَ القِيامَةِ مَعَ مُحَمَّدٍ (ص) وإبراهيمَ وعَلِيٍّ (ع) 10
سخن كوتاه : هركس ما را دوست بدارد، اما نه به خاطر آن كه از قِبَل ما به دنيايى برسد و دشمن ما را دشمن بدارد، ليكن نه به سبب كينهاى كه ميان آن دو است، روز قيامت به همراه محمّد (ص) و ابراهيم و على (ع) به پيشگاه خدا در آيد.
إنَّ اليَهودَ أحَبّوا عُزَيرًا حَتّى قالوا فيهِ ما قالوا ، فَلا عُزَيرٌ مِنهُم ولا هُم مِن عَزَيرٍ . وإنَّ النَّصارى أحَبّوا عيسى حَتّى قالوا فيهِ ما قالوا ، فَلا عيسى مِنهُم ولا هُم مِن عيسى . وإنّا عَلى سُنَّةٍ مِن ذلِكَ ، إنَّ قَومًا مِن شيعَتِنا سَيُحِبّونَنا حَتّى يَقولوا فينا ما قالَتِ اليَهودُ في عُزَيرٍ وما قالَتِ النَّصارى في عيسَى بنِ مَريَمَ ، فَلا هُم مِنّا ولا نَحنُ مِنهُم 11
يهود، عزير را چندان دوست داشتند كه درباره او گفتند آن چه گفتند [و با اين حرفها كار را به جايى رساندند كه] نه عزير از آنان است و نه آنان از عزير؛ نصارا نيز عيسى را چندان دوست داشتند كه درباره او گفتند آن چه گفتند، پس نه عيسى از آنان است و نه آنان از عيسى. درباره ما نيز همين شيوه پيموده خواهد شد؛ گروهى از شيعيان ما، آن قدر ما را دوست خواهند داشت كه راجع به ما همان چيزى را بگويند كه يهود درباره عزير گفتند و نصارا درباره عيسى بن مريم؛ اين گروه از ما نيستند و ما نيز از آنان نمىباشيم.
ـ لاِءَصحابِهِ ـ : أما بَلَغَكُم ما قالَ عيسَى بنُ مَريَمَ عليهالسلام لِلحَوارِيّين؟ قالَ لَهُم : . . . أيُّكُم يَبني عَلى مَوجِ البَحرِ دارا؟ تِلكُمُ الدّارُ الدُّنيا ، فَلا تَتَّخِذوها قَرارا .12
امام ـ به يارانش ـ : آيا آنچه عيسى بن مريم (ع) به حواريان فرمود: به شما نرسيده است؟ او به آنان فرمود : «... كدام يك از شما بر [روى [موج دريا خانهاى مىسازد؟ دنيا، چنين خانهاى است. پس، آن را اقامتگاه مگيريد».
أوحَى اللّهُ عز و جل إلى موسى (ع) : حَبِّبني إلى خَلقي ، وحَبِّبِ الخَلقَ إلَيَّ . قالَ : يا رَبِّ كَيفَ أفعَلُ ؟
قالَ : ذَكِّرهُم آلائي ونَعمائي لِيُحِبّوني ، فَلَئِن تَرُدَّ آبِقا عَن بابي أو ضالاًّ عَن فِنائي أفضَلُ لَكَ مِن عِبادَةِ مِائَةِ سَنَةٍ بِصِيامِ نَهارِها و قِيامِ لَيلِها .13
خداوند عز و جل به موسى(ع)وحى كرد : «مرا محبوب خلقم گردان و خلقم را محبوب من گردان» . موسى(ع) گفت : پروردگارا ! چگونه اين كار را انجام دهم ؟
فرمود : «نعمتها و عطاهاى مرا به آنان يادآورى كن ، تا مرا دوست بدارند ، كه اگر شخصِ گريزان از درگاهم و يا گمشده از آستانم را بازگردانى و هدايت نمايى ، از عبادت صد سالهاى كه روزهايش را روزهدار و شبهايش را شبزندهدار باشى ، برايت برتر است» .
كَثرَةُ النُّصحِ يَدعوإلَى التُّهمَةِ 14
نصيحت زياد باعثبدبينى و تهمت مىشود.
لا عِبادَةَ إلّا بالتَفَقُّهِ .15
هيچ عبادتى جز با شناخت ارزش ندارد.
كانَ آخِرُ ما أوصى بِهِ الخِضرُ مُوسى بنَ عِمران عليهماالسلامأن قالَ لاتُعَيِّرَ نَّ أحَدا بِذَنبٍ ؛ 16آخرين سفارش حضرت خضر به حضرت موسى اين بود كه : هرگز كسى را به سبب گناهش خوار نكن .
زيرنويسها :
1- آينه يادها > حدیث شماره : 200458
2- آينه يادها > حدیث شماره : 200516
3- چهل چلچراغ (چهل چهل حديث) > حدیث شماره : 300157
4- معانى الاخبار، ص 270
5- چهل چلچراغ (چهل چهل حديث) > حدیث شماره : 300848
6- چهل چلچراغ (چهل چهل حديث) > حدیث شماره : 301054
7- گزيده تحف العقول > حدیث شماره : 500120
8- گزيده تحف العقول > حدیث شماره : 500121
9- گزيده تحف العقول > حدیث شماره : 500122
10- اهل بيت در قرآن و حديث ج2 > حدیث شماره : 801046
11- اهل بيت در قرآن و حديث ج2 > حدیث شماره : 801249
12- دنيا و آخرت ج1 > حدیث شماره : 900326
13- دوستي در قرآن و حديث > حدیث شماره : 1100942
14- منتخب میزان الحکمه > حدیث شماره : 1206095
15- منتخب میزان الحکمه > حدیث شماره : 1203935
16- آينه يادها > حدیث شماره : 200819
نظرات شما عزیزان: